Παρουσίαση/Προβολή

(BSO194) -  ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΤΑΪΦΤΣΗΣ

Περιγραφή Μαθήματος

Γενική περιγραφή και στόχος του μαθήματος

     Σε δεκατρείς αυτοτελείς θεματικές, παρουσιάζονται οι βασικές τάσεις στον διάλογο μεταξύ ανθρωπολογίας, γυναικείων σπουδών και σπουδών φύλου, περιοχής και πολιτισμού. Μέσα από το ιστορικό πέρασμα από το 1ο στο 3ο κύμα του φεμινισμού, καταγράφονται οι διαφορετικές προσεγγίσεις του «φύλου» ως αναλυτική κατηγορία στις κοινωνικές επιστήμες, ενώ μέσα από την συμβολή της ανθρωπολογίας και των σπουδών περιοχής, αναζητούνται τα ερμηνευτικά σχήματα για την κατανόηση έμφυλων ταυτοτήτων, επιτελέσεων και πρακτικών στα κατά τόπους τοπικά και πολιτισμικά συγκείμενα, από τον Παγκόσμιο Νότο, στη Δύση. Υπό το πρίσμα της μεταποικιακής και πολιτισμικής κριτικής, αναλύονται οι προβληματικές γύρω από την προσέγγιση της ετερότητας, την κατανόηση των «άλλων» γυναικών, έξω από τα όρια των δυτικών στερεοτύπων και του οριενταλισμού.

       Η συγκρότηση του «έμφυλου εαυτού» αναγιγνώσκεται μέσα από τις τροπικότητες των τοπικών σχέσεων εξουσίας και της επιρροής των παγκοσμιοποιημένων στερεοτύπων κανονικότητας/απόκλισης. Διαμέσου των επιτελέσεων της «αρρενωπότητας» και της «θηλυκότητας», στις διάφορες πτυχές της καθημερινότητας, από τον χώρο εργασίας, τις στρατηγικές αντίστασης, έως και τις αναπαραστάσεις του «έμφυλου εαυτού» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αναζητούνται οι διάφορες εκδοχές κειμενικότητας που αναπαράγουν λόγους εξουσίας και λόγους αντίστασης. Σε αυτό το πλαίσιο αντιστάσεων/υποταγών των υπεξούσιων υποκειμένων, το ζήτημα της έμφυλης βίας κρίνεται ως κομβικό και αναζητούνται οι διαφορετικές εκδοχές του μέσα από τη μελέτη των κατά τόπους πολιτισμικών συγκείμενων.   

         Ταυτόχρονα, μέσω των αναπαραστάσεων και πρακτικών του φύλου στις επιτελεστικές τέχνες, στη φωτογραφία, στο σινεμά, στην ζωγραφική, οι φοιτήτριες και οι φοιτητές εισάγονται στις έννοιες του ανδρικού και γυναικείου «βλέμματος», σε μια προσπάθεια κατανόησης των διαφορετικών θεάσεων -οριενταλιστικών και μη, του σώματος, ως πεδίο σύγκρουσης πολιτισμικών πρακτικών και κατασκευής ορίων και περιχαρακώσεων, αλλά και παραγωγής λόγων και ρητορικών πατριαρχίας. Τέλος, αναζητούνται οι προϋποθέσεις σύνδεσης του «έμφυλου ζητήματος» με την ανθρώπινη κινητικότητα, την μετανάστευση, αλλά και με το διαχρονικό ζήτημα της εργασίας και της πιο εκμεταλλευτικής της εκδοχής στον νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό, της «επισφάλειας». Μέσω παραδειγμάτων από την παγκόσμια εθνογραφία, αλλά και από την επικαιρότητα συνδέουμε τις διαφορετικές «εμπειρίες επισφάλειας», με την κίνηση, τα σύνορα, νοητά και πραγματικά,  αλλά και με τις βιοπολιτικές ελέγχου του σώματος.

Η στοχοθεσία του μαθήματος
... περιγράφεται στους παρακάτω άξονες :

1. Η εξοικείωση των φοιτητών με βασικές έννοιες της ανθρωπολογίας του φύλου, μέσω εθνογραφικών παραδειγμάτων από τον Παγκόσμιο Νότο, τις "εξωτικές" κοινωνίες, τη Δύση.
2. Η κατανόηση λόγων, πρακτικών, κειμένων που σχετίζονται με τις κατηγορίες «άνδρας», «γυναίκα», «αρρενωπό», «θηλυκό», και η γνωριμία με τις κουλτούρες της γυναικείας χειραφέτησης και των έμφυλων αντιστάσεων
3. Η αναγνώριση των συνδετικών κρίκων μεταξύ θεωριών για το φύλο και την πατριαρχία, με σημαντικότερους άξονες την «παρενόχληση», την «βία» και την «επισφάλεια».
4. Η παραγωγή επιστημονικού κειμένου, πάνω στα επιμέρους ζητήματα των έμφυλων διαχωρισμών, της ετερότητας, του φεμινισμού, της πατριαρχίας, της έμφυλης βίας και του σεξισμού, μέσα από τη χρήση θεωρητικών εργαλείων. 

Οργάνωση των σεμιναρίων

Κάθε ενότητα περιλαμβάνει δύο σεμινάρια: στο πρώτο γίνεται η παρουσίαση της κεντρικής θεματικής, ενώ στο δεύτερο το βάρος πέφτει σε εργαστηριακές ασκήσεις, ζητήματα κατανόησης κειμένων, γραφής εργασιών, καθώς και στην προβολή ντοκιμαντέρ και ταινιών, καθώς και σε συζήτηση πάνω σε ζητήματα της καθημερινότητας σχετικών με την έμφυλη υποκειμενικότητα, τη διαθεματικότητα, τη συμπερίληψη. 

Οι φοιτήτριες/φοιτητές πριμοδοτούνται βαθμολογικά μέσω της συμμετοχής τους στα σεμινάρια και στην πραγματοποίηση των ασκήσεων, και προτρέπονται στην κατάθεση απαλλακτικής/ενισχυτικής εργασίας.

Ταυτόχρονα τους δίνεται μια βασική και μια επικουρική βιβλιογραφία στο τέλος κάθε ενότητας, ενώ τα τρία βασικά εγχειρίδια του προτείνονται είναι τα ακόλουθα:

Αθανασίου, Α. (επιμ.) (2006) Φεμινιστική θεωρία και πολιτισμική κριτική. Αθήνα: Νήσος.
Τσιμπιρίδου, Φ. (2006) Οι μουσουλμάνες της Ανατολής. Αθήνα: Κριτική.
Μακρυνιώτη, Δ. (2004) Τα όρια του σώματος. Αθήνα: Νήσος.

Ημερομηνία δημιουργίας

Πέμπτη 11 Φεβρουαρίου 2021