ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ (ΒΣ0535-3)
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΖΑΙΚΟΣ
Το μάθημα αυτό αποτελεί μία εισαγωγή στη διεθνή προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Εξετάζονται τα κοινωνικά, φιλοσοφικά και πολιτικά αίτια της κίνησης για τη διεθνή προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τα κυριότερα ιστορικά ορόσημα της σχετικής εξέλιξης σε οικουμενικό επίπεδο και, ιδίως, στα Ηνωμένα Έθνη.
Αναλύονται οι σύγχρονοι νομικοί μηχανισμοί προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε παγκόσμιο και σε περιφερειακό επίπεδο.
Εξετάζεται διεξοδικά ο δικαιοδοτικός μηχανισμός που εισάγει η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου – το πιο εξελιγμένο και αποτελεσματικό από τα υφιστάμενα συστήματα προστασίας. Ανάμεσα στα θέματα που επίσης παρουσιάζονται συμπεριλαμβάνονται το ζήτημα των διαφορετικών πολιτιστικών αντιλήψεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι μεθοδολογικές διακρίσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα αίτια, οι μορφές και η νομική αντιμετώπιση των διακρίσεων – με έμφαση στις διακρίσεις με βάση το φύλο – το φαινόμενο του ρατσισμού, η προστασία της μειονοτικής ετερότητας, η σχέση του δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με το δίκαιο των ενόπλων συγκρούσεων και η νομολογία των διεθνών δικαστηρίων για περιπτώσεις παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Μία ειδική ενότητα του μαθήματος είναι αφιερωμένη στο έγκλημα της γενοκτονίας.
ΛιγότεραΤο μάθημα αυτό αποτελεί μία εισαγωγή στη διεθνή προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Εξετάζονται τα κοινωνικά, φιλοσοφικά και πολιτικά αίτια της κίνησης για τη διεθνή προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τα κυριότερα ιστορικά ορόσημα της σχετικής εξέλιξης σε οικουμενικό επίπεδο και, ιδίως, στα Ηνωμένα Έθνη.
Αναλύονται οι σύγχρονοι νομικοί μηχανισμοί προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε παγκόσμιο και σε περιφερειακό επίπεδο.
Εξετάζεται διεξοδικά ο δικαιοδοτικός μηχανισμός που εισάγει η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου – το πιο εξελιγμένο και αποτελεσματικό από τα υφιστάμενα συστήματα προστασίας. Ανάμεσα στα θέματα που επίσης παρουσιάζονται συμπεριλαμβάνονται το ζήτημα των διαφορετικών πολιτιστικών αντιλήψεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι μεθοδολογικές διακρίσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα αίτια, οι μορφές και η νομική αντιμετώπιση των διακρίσεων – με έμφαση στις διακρίσεις με βάση το φύλο – το φαινόμενο του ρατσισμού, η προστασία της μειονοτικής ετερότητας,
Το μάθημα αυτό αποτελεί μία εισαγωγή στη διεθνή προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Εξετάζονται τα κοινωνικά, φιλοσοφικά και πολιτικά αίτια της κίνησης για τη διεθνή προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τα κυριότερα ιστορικά ορόσημα της σχετικής εξέλιξης σε οικουμενικό επίπεδο και, ιδίως, στα Ηνωμένα Έθνη.
Αναλύονται οι σύγχρονοι νομικοί μηχανισμοί προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε παγκόσμιο και σε περιφερειακό επίπεδο.
Εξετάζεται διεξοδικά ο δικαιοδοτικός μηχανισμός που εισάγει η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου – το πιο εξελιγμένο και αποτελεσματικό από τα υφιστάμενα συστήματα προστασίας. Ανάμεσα στα θέματα που επίσης παρουσιάζονται συμπεριλαμβάνονται το ζήτημα των διαφορετικών πολιτιστικών αντιλήψεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι μεθοδολογικές διακρίσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα αίτια, οι μορφές και η νομική αντιμετώπιση των διακρίσεων – με έμφαση στις διακρίσεις με βάση το φύλο – το φαινόμενο του ρατσισμού, η προστασία της μειονοτικής ετερότητας,
1 Η έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – Ποιος φορέας είναι υπεύθυνος για την τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Ποιοί είναι δικαιούχοι; – Είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα κάτι το αυτονόητο; – Ιστορική προοπτική: Η έννοια της εσωτερικής δικαιοδοσίας του κράτους και τα ανθρώπινα δικαιώματα - Σύγχρονα προβλήματα: Διαφορετικές πολιτιστικές αντιλήψεις περί δικαίου και ανθρωπίνων δικαιωμάτων
2 Πώς διασφαλίζεται η τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τα κράτη; Εθνική προστασία και διεθνής προστασία - Τα όργανα του Κράτους και τα δικαιώματα του ανθρώπου. Η σημασία της εκπαίδευσης – Η απαγόρευση των διακρίσεων – Κατηγορίες ανθρωπίνων δικαιωμάτων
3 Διεθνής προστασία Ι: Παγκόσμιο πλαίσιο. Ο ρόλος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών – Διεθνείς συμβάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ – Μηχανισμοί επιτήρησης/ προστασίας
4 Διεθνής προστασία ΙΙ: Περιφερειακά συστήματα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – Το Συμβούλιο της Ευρώπης και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου – Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου – Η διακρατική και η ατομική προσφυγή – Θέματα διαδικασίας
5 Το κομβικό ιστορικό γεγονός που οδήγησε στη σύγχρονη διεθνή προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων: Το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ευρώπης και ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος/ Το έγκλημα της γενοκτονίας
6 Θανατική ποινή/ Το δικαίωμα στη ζωή – Το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης – Η απαγόρευση των βασανιστηρίων – Η δίκαιη δίκη – Ισότητα φύλων – Κοινωνικά δικαιώματα: Τροφή, υγεία, στέγαση, εργασία
7 Πρόσφυγες
8 Μετανάστες
9 Ανθρώπινα Δικαιώματα και Δίκαιο Στρατιωτικών Επιχειρήσεων (Δίκαιο Ενόπλων Συρράξεων/ Ανθρωπιστικό Δίκαιο): Αρχή Διάκρισης/ Αρχή Ανθρωπισμού/ Αρχή Στρατιωτικής Αναγκαιότητας/ Αρχή Αναλογικότητας. Μέσα επίθεσης και άμυνας
10 Μειονότητες/ Αυτοδιάθεση και καθεστώτα εδαφικής αυτονομίας
Οι ακαδημαϊκοί στόχοι του μαθήματος είναι
α) Εξοικείωση με την έννοια και τη λειτουργία των δικαιωμάτων του ανθρώπου
β) Κατανόηση του ρόλου του νομικού συστήματος ως εγγυητή της προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου
γ) Γνώση των βασικών μηχανισμών προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου σε εθνικό και διεθνές επίπεδο
δ) Ανάπτυξη της ικανότητας των διδασκομένων να προσεγγίζουν επίκαιρα θέματα από την προοπτική των δικαιωμάτων του ανθρώπου
ε) Εκπόνηση μίας επιστημονικής μελέτης στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με επαγγελματική και ηθική υπευθυνότητα.
α) Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών
β) Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
γ) Εργασία σε διεπιστημονικό/ διεθνές περιβάλλον
δ) Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
ε) Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου
στ) Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
Μέθοδος διδασκαλίας
Η διδασκαλία πραγματοποιείται μέσω διαλέξεων. Μετά από κάθε διάλεξη, ακολουθεί συζήτηση σχετικά με τα ζητήματα που αναλύθηκαν
Υπολογισμός βαθμολογίας
Εξέταση εξαμήνου 100%
Οι φοιτητές/τριες αξιολογούνται βάσει της απόδοσής τους κατά τις εξετάσεις στο τέλος του εξαμήνου. Οι εξετάσεις είναι γραπτές. Για όσους/ες επιθυμούν, δίνεται η δυνατότητα προφορικής εξέτασης. Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα εκπόνησης μη απαλλακτικής εργασίας.
Π. Νάσκου-Περράκη, Δικαιώματα του ανθρώπου. Παγκόσμια και περιφερειακή προστασία. Θεωρία - Νομολογία, Αθήνα-Θεσσαλονίκη: Εκδ. Σάκκουλα, 2022
Σημειώσεις Διδάσκοντος
Περράκης, Σ., Διαστάσεις της Διεθνούς Προστασίας των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Προς ένα jus universalis?, Αθήνα: Εκδ. Σιδέρη, 2019
Alston, P. – Goodman, R., International human rights, Oxford University Press, 2012
Bendedikter, Th., The world‘s modern autonomy systems. Concepts and experiences of regional territorial autonomy, Bolzano/Bozen: Institute of Minority Rights, 2009
Gill, T.D. & Fleck, D., The handbook of the International Law of Military Operations, Oxford: University Press, 2015
Henckaerts, J.-M. – Doswald-Beck, L., Customary international humanitarian law, Vol. I-II, Cambridge: ICRC, 2005
International Organization for Migration, Glossary on Migration, Geneva: IOM, 2019
Muižnieks, N., Commissioner for Human Rights of the Council of Europe, Report Following his visit to Greece from 28 January to 1 February 2013, Strasbourg (CommDH(2013)6), 16 April 2013
Sassòli. M. – Bouvier, A.A.– Quintin, A., Un droit dans la guerre? Cas, documents et supports d’enseignement relatifs à la pratique contemporaine du droit international humanitaire, Partie I-IV, CICR, 2013
Schabas, W. A., Genocide in international law. The crime of crimes, 2nd ed., Cambridge, 2009
Schabas, W. A., The European Convention on Human Rights. A commentary, Oxford University Press, 2016
Tsitselikis, K., Old and new Islam in Greece. From historical minorities to immigrant newcomers, Martinus Nijhoff, 2012
Zaikos, N. “Reflections on contemporary international law-making related to labour migration”, in A. K. Isaacs (Ed.), Immigration and emigration in historical perspective, Edizioni Plus: Pisa University Press (CLIOHRES.net), 2007, pp. 7-26
