ΘΕΩΡΙΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ (BSO204)

Το μάθημα μελετά κριτικά τις θεωρητικές προσεγγίσεις της διεθνούς πολιτικής. Ειδικότερα εξετάζονται οι σχολές σκέψης και θεωρητικές εκδοχές του ρεαλισμού, του φιλελευθερισμού, του νεορεαλισμού, του νεοφιλελευθερισμού, των μαρξιστικών προσεγγίσεων και της κριτικής θεωρίας, του κοινωνικού κονστρουκτιβισμού, του μεταστρουκτουραλισμού, του μετα-αποικιοκρατισμού, της κανονιστικής θεωρίας και μιας μετα-κριτικής ερμηνευτικής προσέγγισης της διεθνούς πολιτικής. Οι παραπάνω προσεγγίσεις δεν εξετάζονται απλά ως αφηρημένες θεωρητικές κατασκευές, αλλά ως τρόποι κατανόησης και διαμόρφωσης της διεθνούς πολιτικής

Η πειθαρχία των Διεθνών Σχέσεων θεμελιώνεται σε μία βασική διχοτόμηση: ό,τι υφίσταται εντός των κρατικών συνόρων θεωρείται ότι είναι αντικείμενο μελέτης της Πολιτικής Θεωρίας, ενώ ό,τι υφίσταται εκτός αυτών των συνόρων θεωρείται ότι είναι αντικείμενο μελέτης των Διεθνών Σχέσεων. Η προβληματοποίηση αυτής της διάκρισης έχει πρόσφατα οδηγήσει στην ανάγνωση της Θεωρίας των Διεθνών Σχέσεων ως Διεθνούς Πολιτικής Θεωρίας, επηρεάζοντας το θεωρητικό εύρος και αναλυτικό προσανατολισμό της πειθαρχίας. Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, η Θεωρία των Διεθνών Σχέσεων δεν είναι εύκολη υπόθεση. Η διαπίστωση και η αποδοχή αυτής της δυσκολίας είναι σημαντική.

Ο στόχος αυτού του μαθήματος δεν είναι απλά να βοηθήσει τους φοιτητές να κατηγοριοποιήσουν και να ταξινομήσουν τις θεωρίες της διεθνούς πολιτικής ως εργαλειοθήκες χρήσιμες στην επεξήγηση της διεθνούς πολιτικής. Η αναγνώριση των ομοιοτήτων και διαφορών μεταξύ τους ή ο εντοπισμός συγκεκριμένων προσεγγίσεων εντός ορισμένων σχολών σκέψης είναι βέβαια σημαντικός. Ωστόσο, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται η θεωρητική μετατόπιση και μεταβολή στο έργο των θεωρητικών. Κάθε ολοκληρωμένη θεωρητική πρόταση είναι πάντοτε ήδη μια ιστορικά και πολιτισμικά συγκεκριμένη απόκριση σε συγκεκριμένα προβλήματα, ζητήματα, γεγονότα ή συζητήσεις. Κάθε θεωρία απαντά στο πλαίσιο της παραγωγής της, παραμένει εμπεδωμένη σε αυτό το πλαίσιο, «συναντά» άλλες θεωρίες εντός αυτού αλλά και, συχνά, αγωνίζεται να «ξεπεράσει» αυτό το πλαίσιο. Η κατανόηση της Θεωρίας των Διεθνών Σχέσεων αντιμετωπίζεται λοιπόν εδώ ως μια διαδικασία ερμηνείας. Αντί να αναζητά κανείς τη συνέχεια ή την ομοιογένεια στη θεωρητική εξέλιξη, οφείλει να αναγνωρίζει τις θεωρητικές ασυνέχειες και να προσπαθεί να τις συνδέσει με σύγχρονες ασυνέχειες στο πεδίο της πολιτικής πράξης.

Ο κεντρικός στόχος του μαθήματος είναι λοιπόν διττός: να βοηθήσει τους φοιτητές να κατανοήσουν ότι α) η Θεωρία των Διεθνών Σχέσεων δεν είναι μια ουδέτερη και αντικειμενική απεικόνιση της διεθνούς πολιτικής και β) ότι καμία συνειδητή πολιτική πράξη δεν είναι ποτέ ανεξάρτητη από ή άσχετη προς μια συγκεκριμένη θεωρία, μια κοσμοθεωρία σχετικά με το τι είναι ή θα έπρεπε να είναι η διεθνής πολιτική, που βρίσκεται ή θα έπρεπε να βρίσκεται η διεθνής πολιτική, πώς και από ποιον παράγεται ή θα έπρεπε να παράγεται κλπ. Με αυτή την έννοια, η υιοθέτηση μιας συγκεκριμένης θεωρίας αντί άλλων δεν είναι μια τυχαία ή βολική επιλογή. Είναι ένα σοβαρό καθήκον, κυριολεκτικά μια πολιτική επιλογή.